สัตว์เคี้ยวเอื้อง

สัตว์เคี้ยวเอื้อง ได้แก่ สัตว์เลี้ยงพวกโค กระบือ แพะและแกะ ซึ่งเป็นสัตว์สี่กระเพาะ เมื่อกินอาหารเข้าไปแล้วจะคายออกมาเคี้ยวเอื้องอีกครั้งก่อนจะถูกนำไปใช้เป็นประโยชน์ สัตว์เคี้ยวเอื้องอาจแบ่งแยกประเภทออกได้ตามวัตถุประสงค์ที่สำคัญของการเลี้ยงดังนี้ คือ ๑. โคเนื้อ โคที่เลี้ยงในบ้านเราป็นโคขนาดเล็ก มีการเจริญเติบโตช้า ส่วนใหญ่เลี้ยงไว้ใช้งานเช่น ไถนา ทำไร่ และเทียมเกวียนหรือล้อเพื่อใช้ในการขนส่งระยะสั้นๆ หลังจากเลิกใช้งานแล้วก็ส่งเข้าโรงฆ่า ชำแหละออกมาเป็นเนื้อวัวสำหรับบริโภค ปัจจุบัน ทางราชการได้นำโคพันธุ์เนื้อจากต่างประเทศเข้ามาเลี้ยงหลายพันธุ์ และพบว่าโคเนื้อพันธุ์อเมริกันบราห์มัน หรือโคลูกผสมอเมริกันบราห์มัน (เช่น โคพันธุ์เดราต์มาสเตอร์) สามารถเลี้ยง และเจริญเติบโตได้ดีในบ้านเรา นอกจากนี้ยังมีความทนทานต่อโรคเหมือนโคพื้นเมืองของไทย ๒. โคนม โคพื้นเมืองของไทยให้นมน้อยประมาณวันละ ๒-๓ ลิตร ทางราชการจึงได้ทดลองนำโคพันธุ์จากต่างประเทศเข้ามาเลี้ยงหลายพันธุ์ด้วยกัน และพบว่าโคพันธุ์แท้ที่นำเข้ามาทดลองเลี้ยงในบ้านเรายังไม่มีความเหมาะสมกับบ้านเรา โดยเฉพาะมีการแพ้โรคต่างๆ มาก และมักจะเสียชีวิตหลังจากนำเข้าไม่นานนัก จึงได้ผลิตโคลูกผสมโดยใช้โคพันธุ์นมจากต่างประเทศที่นำเข้ามาผสมกับวัวพื้นเมือง และพบว่าโคนมลูกผสมขาวดำ (โฮลสไตน์ ฟรีเชียน) กับโคพื้นเมืองเป็นโคนมลูกผสมที่ให้นมดีที่สุด บางตัวให้นมสูงถึง ๓๘ ลิตรต่อวัน และทั่วๆ ไปให้นมมากกว่า ๑๐ ลิตรต่อวัน ๓. กระบืองานหรือกระบือปลัก กระบือบ้านเราเรียกทั่วๆ ไปว่ากระบือปลักหรือกระบือที่เลี้ยงไว้เพื่อใช้งานเป็นหลัก ให้น้ำนมน้อยประมาณวันละ ๑-๒ ลิตร และเมื่อเลิกใช้งานแล้วก็ส่งเข้าโรงฆ่าเอาเนื้อมาบริโภค ๔. กระบือนมหรือกระบือแม่น้ำ กระบือชนิดนี้เป็นกระบือที่นำเข้ามาจากต่างประเทศเพื่อเลี้ยงเอาไว้รีดนมโดยเฉพาะ ที่เรียกว่า กระบือแม่น้ำเป็นการเรียกตามชาวต่างประเทศที่เรียกว่า ริเวอร์บัฟฟาโล (River buffalo) กระบือนมมีหลายพันธุ์แต่ที่นำเข้ามาทดลองเลี้ยงในบ้านเราคือ กระบือพันธุ์มูร์ราห์ ซึ่งมีการให้นมประมาณวันละ ๗-๘ ลิตร แต่บางตัวให้นมสูงถึง ๒๐ ลิตรหรือกว่านั้น กระบือพันธุ์นี้นอกจากให้นมแล้วยังใช้งานได้ด้วย และเมื่อรีดนมแล้วก็สามารถใช้เนื้อบริโภคได้เป็นอย่างดี ปัจจุบันได้มีการนำกระบือมูร์ราห์มาผสมกับกระบือบ้านเรา ปรากฏว่าลูกออกมาให้น้ำนมมากขึ้น และสามารถใช้งานได้ดีเช่น กระบือพื้นเมือง และเนื้อก็มีคุณภาพดี ๕. แพะ แพะพื้นเมืองของบ้านเรามีเลี้ยงกันมากในภาคใต้ ตัวค่อนข้างเล็ก หนักประมาณ ๑๐-๑๘ กิโลกรัม และมีนมน้อย ทางราชการจึงได้นำแพะพันธุ์นมจากต่างประเทศเข้ามาทดลองเลี้ยงในบ้านเรา และพบว่าแพะพันธุ์ซาเนนเหมาะสมที่จะเลี้ยงขยายพันธุ์ในบ้านเราโดยเฉพาะซาเนนลูกผสม ซึ่งให้น้ำนมประมาณวันละ ๒-๔ ลิตร และมีความทนทานต่อโรคมากกว่าแพะพันธุ์แท้ที่นำเข้ามาทดลองเลี้ยง ๖. แกะ แกะพื้นเมืองเลี้ยงกันมากในภาคใต้เช่นเดียวกับแพะ ตัวมีขนาดเล็กมากประมาณ ๘-๑๒ กิโลกรัมแต่มีความทนทานต่อโรคดี ทางราชการได้ทดลองนำแกะพันธุ์ต่างๆเข้ามาทดลองเลี้ยงในบ้านเรา และพบว่าแกะพันธุ์แท้ที่นำเข้ามายังไม่สามารถเลี้ยงได้ในสภาพแวดล้อมของบ้านเรา แต่แกะลูกผสมที่เกิดจากแกะพันธุ์ดอร์เซตและพันธุ์พื้นเมืองจะสามารถเลี้ยงในบ้านเราได้เป็นอย่างดี และมีน้ำหนักประมาณ ๒๕-๓๐ กิโลกรัม ซึ่งเหมาะสมจะนำมาใช้ส่งเสริมให้เลี้ยงแกะในบ้านเรา [กลับหัวข้อหลัก]

โคนมลูกผสมขาวดำ (Holstein Friesian) กระบือพันธุ์มูร์ราห์แท้ตัวผู้ แพะพันธุ์ซาเนน (Saanen) ตัวเมีย

สัตว์กระเพาะเดียว สัตว์กระเพาะเดียวที่มีความสำคัญต่อเศรษฐกิจของประเทศคือสุกร ซึ่งมีการเลี้ยงกันมากทั่วประเทศ สุกรพื้นเมืองเดิมมีชื่อต่างๆ กัน เช่น พวง แรด และอื่นๆ มีลำตัวค่อนข้างเล็ก แต่ให้ลูกดกและมีความทนทานต่อโรคต่างๆ ได้ดีซึ่งไม่เหมาะสมจะใช้เลี้ยงเพื่อธุรกิจการค้า ต่อมาจึงได้มีการนำสุกรพันธุ์จากต่างประเทศเข้ามาทดลองเลี้ยงในบ้านเราหลายพันธุ์ด้วยกัน และพบว่าสุกรพันธุ์แท้บางพันธุ์สามารถเลี้ยงได้ดีในบ้านเรา ซึ่งได้แก่สุกรพันธุ์ต่อไปนี้ (๑) ดูร็อกเจอร์ซี (๒) ลาร์จไวต์ (๓) แลนด์เรซ นอกจากนี้ก็ได้มีผู้นำสุกรพันธุ์ผสมเข้ามาเลี้ยงอีกหลายพันธุ์ แต่ส่วนใหญ่เป็นสุกรพันธุ์ผสมซึ่งเกิดจากสุกรทั้งสามพันธุ์ดังกล่าวข้างต้น สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้ทรงนำสุกรพันธุ์เหมยซาน ซึ่งรัฐบาลสาธารณรัฐประชาชนจีนได้น้อมเกล้าฯ ถวาย จำนวน ๔ คู่ มาให้กรมปศุสัตว์ทดลองเลี้ยงและขยายพันธุ์ พบว่าสุกรพันธุ์นี้สามารถให้ลูกดกมากเฉลี่ยครอกละ ๑๖ ตัว และมีบางครอกให้ลูกถึง ๒๔ ตัว สามารถเจริญเติบโตได้ดีกว่าสุกรพื้นเมืองเดิม มีเนื้อมาก และเนื้อมีคุณภาพดี เพื่อให้สุกรนี้มีลักษณะดีขึ้นกว่าที่มีอยู่เดิม กรมปศุสัตว์ได้นำสุกรพันธุ์นี้มาทดลองผสมกับสุกรทั้งสามพันธุ์ดังกล่าวข้างต้น และพบว่าสุกรลูกผสมเหมยซานกับดูร็อกเจอร์ซี่จะมีลักษณะดีที่สุดทั้งในด้านรูปร่างลักษณะ การเจริญเติบโตคุณภาพของเนื้อ และความทนทานต่อโรค สุกรพันธุ์ลูกผสมเหมยซานและดูร็อกเจอร์ซี่ ที่กรมปศุสัตว์ผสมขึ้นเพื่อให้เกษตรกรในชนบทได้นำไปเลี้ยงนั้น ได้รับพระมหากรุณาธิคุณ จากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระราชทานนามว่า "สุกรมิตรสัมพันธ์" [กลับหัวข้อหลัก]

สุกรพันธุ์แลนด์เรซตัวผู้ สุกรพันธุ์เหมยซานตัวผู้

สัตว์ปีก สัตว์ปีกที่มีการเลี้ยงกันในแง่ของการค้าคือ ๑. ไก่ ๒. เป็ด ๓. ห่าน ๔. ไก่งวง ๕. นกกระทา ๑. ไก่ ไก่พื้นเมืองที่เลี้ยงในบ้านรา เป็นไก่ที่เจริญเติบโตช้า ให้ไข่น้อย และมีลำตัวค่อนข้างเล็ก แต่มีความทนทานต่อโรคต่างๆ ได้ดี ปัจจุบันมีผู้นำไก่จากต่างประเทศมาเลี้ยงในรูปของการค้ากันมาก จนถึงกับมีการส่งเนื้อไก่ออกไปขายต่างประเทศจำนวนมาก ไก่ที่นำเข้ามาจากต่างประเทศมี ๒ ประเภทใหญ่ๆ ด้วยกัน คือ ก. ไก่เนื้อ ไก่เนื้อ คือไก่ที่เลี้ยงประมาณ ๘ สัปดาห์หรือ ๕๖ วัน ก็จะส่งตลาดหรือเข้าโรงฆ่า เป็นไก่ที่มีการเจริญเติบโตเร็วและมีเนื้อมาก หากมีการให้อาหารตามคุณภาพที่กำหนด ไก่เนื้อที่นำเข้ามาเลี้ยงส่วนใหญ่เป็นไก่ลูกผสมที่ผลิตจากบริษัทต่างๆ ในต่างประเทศ โดยประเทศของเรายังไม่สามารถผลิตไก่เนื้อที่มีคุณภาพดีเท่าต่างประเทศได้ ไก่เนื้อที่นำเข้ามาส่วนใหญ่เป็นพ่อแม่พันธุ์ ซึ่งเมื่อเลี้ยงแล้วผสมพันธุ์ ลูกที่ออกมาก็จะนำไปเลี้ยงเป็นไก่เนื้อส่งโรงฆ่า แต่มีบางฟาร์มได้นำปู่ย่าตายายมาเลี้ยงเพื่อนำมาผลิตพ่อแม่พันธุ์ แล้วจึงขยายเป็นไก่เนื้ออีกครั้ง ข. ไก่ไข่ ไก่ไข่ในระยะเริ่มแรกที่นำเข้ามาเลี้ยง เมื่อประมาณ ๔๐ ปีจนถึงเมื่อประมาณ ๑๕ ปีที่แล้วมา ส่วนใหญ่เป็นไก่พันธุ์แท้ซึ่งได้แก่ไก่พันธุ์โรดไอส์แลนด์แดง และพันธุ์เล็กฮอร์นขาวเป็นหลัก แต่ต่อมาได้มีการนำไก่ไข่ลูกผสมจากต่างประเทศเข้ามาเลี้ยงเป็นส่วนใหญ่จนอาจกล่าวได้ว่าปัจจุบันนี้ไม่มีผู้ใดเลี้ยงไก่ไข่พันธุ์แท้ก็ว่าได้ นอกจากไก่ของหน่วยงานของรัฐบาล สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้นำไก่เซี่ยงไฮ้ ซึ่งรัฐบาลสาธารณรัฐประชาชนจีนได้น้อมเกล้าฯ ถวายไข่ฟักจำนวนหนึ่ง และได้พระราชทานให้กรมปศุสัตว์นำไปฟักและเลี้ยงขยายพันธุ์ ปรากฏว่าไก่พันธุ์นี้เลี้ยงได้ดีในบ้านเรา กินอาหารได้ทุกอย่างมีการเจริญเติบโตดี ตัวผู้น้ำหนักประมาณ ๕กิโลกรัมเมื่อโตเต็มที่ และตัวเมียหนักประมาณ ๒.๐-๒.๕ กิโลกรัมเมื่อโตเต็มที่ และมีไข่ดกกว่าไก่พื้นเมืองมาก ในการปรับปรุงให้ไก่พื้นเมืองมีคุณภาพดีขึ้น ไก่เซี่ยงไฮ้จำนวนหนึ่งได้ถูกนำไปผสมข้ามพันธุ์กับไก่พื้นเมือง ซึ่งปรากฏว่าไก่ลูกผสมที่ผลิตออกมาเลี้ยงง่าย โตเร็ว น้ำหนักมาก และให้ไข่ดกกว่าไก่พื้นเมืองมาก ๒. เป็ด เป็ดพื้นเมืองของเรามีเลี้ยงมากที่นครปฐม สมุทรปราการและชลบุรี จึงมักเรียกชื่อเป็ดพื้นเมืองตามแหล่งที่เลี้ยงว่าเป็ดนครปฐม เป็ดปากน้ำ และเป็ดชลบุรี เป็นต้น เป็ดพื้นเมืองตัวค่อนข้างเล็ก การเจริญเติบโตช้า แต่มีไข่ดกดีพอสมควร มักจะพบบ่อยๆ ว่าเป็ดพื้นเมืองไข่เกิน ๒๐๐ ฟองต่อปีแต่ไข่มีขนาดเล็ก ด้วยเหตุดังกล่าวจึงได้มีการนำเป็ดจากต่างประเทศเข้ามาเลี้ยงในบ้านเราในระยะหลังๆ เป็ดที่นำเข้ามาเลี้ยงในบ้านเราแบ่งออกเป็น ๒ ประเภทใหญ่ๆ ด้วยกันคือ ก. เป็ดไข่ เป็ดไข่ที่นำเข้ามาเลี้ยงในบ้านเราส่วนใหญ่ เป็นเป็ดพันธุ์กากีแคมเบลล์เป็นเป็ดที่มีอัตราการไข่ค่อนข้างสูง บางตัวไข่ถึง ๓๐๐ ฟองต่อปี แต่บางครั้งก็มีปัญหาเรื่องโรคจึงได้มาผสมข้ามพันธุ์กับเป็ด พื้นเมือง ปรากฏว่าเป็ดลูกผสมกากีแคมเบลล์ให้ไข่ดกและไข่ใหญ่กว่าเป็ดพื้นเมืองมาก จึงเป็นที่นิยมเลี้ยงกันทั่วไป ข. เป็ดเนื้อ เป็ดเนื้อที่นำเข้าเลี้ยงในบ้านเรามีหลายพันธุ์ แต่พันธุ์ที่นิยมมากที่สุดคือเป็ดพันธุ์ปักกิ่ง และสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ก็ได้พระราชทานไข่เป็ดพันธุ์ปักกิ่งซึ่งประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีนน้อมเกล้าฯ ถวาย ให้กรมปศุสัตว์นำไปฟักและเลี้ยงขยายพันธุ์ ปรากฏว่าเป็ดนี้ สามารถเจริญเติบโตได้ดีในบ้านเรา แต่บางครั้งก็ยังมีปัญหาเรื่องโรค จึงผสมเป็ดระหว่างพันธุ์ปักกิ่งกับพันธุ์พื้นเมืองก็ปรากฏว่าเป็ดลูกผสมดังกล่าวมีการเจริญเติบโตได้ดีในบ้านเรา และมี น้ำหนักมากเมื่อถึงอายุส่งตลาด ๓. ห่าน ห่านที่เลี้ยงในบ้านเราส่วนใหญ่เป็นห่านจีน มีทั้งชนิดตัวสีขาวและสีน้ำตาลห่านกินอาหารได้ทุกชนิดทั้งหญ้า ผัก เมล็ดพืช ปลา หรือ อาหารผสม แต่เนื่องจากคนไทยยังไม่ค่อยนิยมบริโภคจึงมีการเลี้ยงค่อนข้างจำกัด ๔. ไก่งวง ไก่งวงสามารถกินอาหารต่างๆ ได้คล้ายกับห่าน เกษตรกรมักจะเลี้ยงปล่อยให้หาอาหารกินเอง ไก่งวงที่เลี้ยงในบ้านเรามีทั้งชนิดสีขาวและสีเทาปนน้ำตาล แต่ไม่ค่อยแพร่หลายนัก ยกเว้นในภาคตะวันออกเฉียงเหนือค่อนข้างมากกว่าภาคอื่นๆ เพราะคนไทยยังไม่นิยมบริโภคไก่งวงมากนัก ๕. นกกระทา นกกระทาที่เลี้ยงในบ้านเราส่วนใหญ่นำมาจากประเทศญี่ปุ่น และเลี้ยงเพื่อเอาไข่เป็นหลัก มีการเลี้ยงกันบ้างในภาคกลางแต่ก็ยังไม่แพร่หลายเท่าที่ควร